"เอพิคิวรัส บิดาแห่งสุขนิยม"
ผมได้มีโอกาสอ่านบทความของคุณ สฤณี อาชวานันทกุล ในนิตสารสารคดี ฉบับ 266 ที่ได้กล่าวถึง ความสุขโดยนักปรัชญาชาวกรีกโบราณ นามว่า เอพิคิวรัส(Epicurus) ได้คิดและบันทึกเรื่องเล่านี้เมื่อใน 2,000 ปีมาแล้ว
การวิพากษ์โดยคุณ สฤณี ที่แย้งการตีความของนักปรัชญารุ่นหลังถึงการตีความ "ความสุข" ของเอพิคิวรัสเพี้ยนไปเป็นว่า แนวคิดของเค้าสนับสนุนเฉพาะ "ความสุขอย่างมีระดับ" หรือ อาจจะบอกง่ายๆว่า ความสุขได้มาจากการซื้อของหรูหรา นั่งทานอาหารฮ่องเต้ในอักขรสถานมีระดับ คนรวยไม่จริงไม่ได้สัมผัส
สฤณี กล่าวถึงความสุขตามแนวคิดของ เอพิคิวรัส ไว้ว่า เขาได้ให้แนวคิดถึงความสุขที่ยั่งยืนกว่าที่ใครๆก็เข้าถึง แม้นักปรัชญาคนนี้ เห็นด้วยกับนักสุขนิยมคนอื่นๆ ที่ว่า "ความสุข" ของมนุษย์ประกอบด้วย "ความสำราญ(Pleasure)" และการแสดงหาความสำราญ คือ "ประโยชน์และจุดมุ่งหมายสูงสุด" ของความเป็นมนุษย์ แต่เขาแนะนำว่า เราควรแสวงหาความสุขชนิดที่ยั่งยืนจริงๆ ไม่ใช่ชนิดที่ทำให้เราเพลิดเพลินเพียงชั่วคราวเท่านั้น เอพิคิวรัสบอกว่า "ความสุข" ที่ดีที่สุด และที่ยั่งยืนที่สุด คือการมี "ความต้องการทางธรรมชาติที่จำเป็น" อันได้แก่ ปัจจัยสี่ เสรีภาพ และความคิดอ่าน ซึ่งส่วนใหญ่เป็น "ความต้องการทางใจ" ที่ไม่ต้องใช้เงินซื้อ ต่างจาก "ความต้องการทางธรรมชาติที่ไม่จำเป็น" นั่นคือ "ความต้องการทางวัตถุ" สฤนี ได้สรุปปรัชญาความสุขของ เอพิคิวรัสว่า "การใช้ชีวิตอย่างพอประมาณ ท่ามกลางเหล่ามิตรสหายที่เสวนากันด้วยปัญญาอย่างเสม่ำเสมอเท่านั้น ที่จะนำมาซึ่งความสุขอันยั่งยืนตลอดชีวิต"
เราสามารถทดลองกาค้นหาความสุขจาก ปรัชญาของเอพิคิวรัสด้วยตัวเองได้ง่ายๆ โดยการมี ปัจจัยสี่ ครบ มีมิตรสหายที่ดี มีครอบครัวที่อบอุ่น แม้จะจ่ายเงินมากแค่ไหนก็ไม่สามารถรู้สึกถึงความสุขได้มากขึ้นกว่านี้อีกแล้ว (สฤณี, 2550)
แต่ถ้าเรามาลองนิยามของความสุขกันเล่นๆเอง หลายๆคนอาจจะแย้งเอพิคิวรัสกันก็ได้ ผมเห็นด้วยกับ "ความสุขที่แท้จริง ที่ความสุขที่เกิดจากจิตใจ" ซึ่งผมเองมองว่า "ความสุข" ของมนุษย์ อยู่ที่ "การใช้ชีวิตอย่างสมดุลในทุกๆเรื่อง" ความสมดุลนี้ มันทำไม่ยากเลยหากรักษาศีลให้บริสุทธิ์อย่างเสม่ำเสมอ เนื่องจากศีลนี่เอง ที่สามารถช่วยประคองจิตใของคนเราไม่รอดพ้นจากความทุกข์ทั้งหลาย… น่าเสียดาย ที่พุทธศาสนา ไม่ได้ถูกเผยแพร่เข้าไปในกรีก ไม่เช่นนั้น เอพิคิวรัส อาจจะนิยามความสุขว่า ความสุขที่ยั่งยืน คือ การนำตัวเองเข้าสู่แดนนิพพาน อย่างที่พระพุทธองค์ทรงตรัสไว้ก็เป็นได้